Себер тракты һәм Муса Җәлил музее

Тасвирлама:
«Себер тракты тарихы һәм Муса Җәлил музее» (рус. Музей истории Сибирского тракта и Мусы Джалиля) – Татарстан Республикасы Балтач районы Карадуган авылында урнашкан муниципаль мәдәният оешмасы (музей). Ике катлы бер бинада ике музей урнашкан. Берсе – Советлар Берлеге Каһарманы, татар шагыйре Муса Җәлил музее, икенчесе – Себер тракты тарихы һәм Карадуган авылы тарихы музее. Музей — М. Җәлил исемендәге Республика премиясе лауреаты (1990). 1976 елдан –мәктәп музее, 1992 елдан – ТР милли музее филиалы – дәүләт музее.
Сайт:
http://www.museum.ru/m2746
Социаль челтәрләр:
- https://vk.com/museum_sib.trakt?ysclid=lxcx3kexmy190172577
Адресы:
Балтач районы, Карадуган авылы, Себер тракты урамы, 49 йорт.

Музей 1911 елда Себер трактында кунакханә буларак төзелгән ике катлы таш бинада урнашкан. Икенче гилдия сәүдәгәре Мортаза Мөлеков тарафыннан төзелгән бинаның беренче катында йорт кирәк-яраклары кибете, икенче катында кунакханә бүлмәләре урнашкан була. Хәзер бина дәүләт тарафыннан саклана (XIX гасыр ахыры – XX гасыр башы архитектура һәйкәле). Беренче катта Муса Җәлил музее урнашкан. Биредә язучының тормышы һәм иҗатына багышланган материаллар урын алган. Экспонатлар арасында — Муса Җәлил мандолинасы, рәссамнар Х. А. Якупов, Н. Г. Бикташев картиналары, Муса Җәлилнең Бакый Урманче ясаган бюсты бар. М. Җәлил музее янында каһарман-авылдашларга багышланган «Сугыш һәм хезмәт даны залы» ачыла. Биредә сугышта һәлак булган якташ-авылдашлар турында табылган мәгълүматлар туплана. «Үлем үзәне»ндә табылган каска, мина кыйпылчыклары, патроннар, уксибәр дискы, басмаханә шрифтлары күрсәтелә. Мәскәүдә Кызыл мәйданда узган Җиңү парадында катнашкан карадуганлы Мәхмүт Вәлиев сугышкан 120нче танк бригадасының сугышчан юлы карта-схемасы күргәзмәгә куелган. Бинаның икенче катында «Себер тракты тарихы» һәм «Карадуган авылы тарихы» экспозицияләре урнашкан. Анда 1790 елдан башлап хәзерге көннәргә кадәр почта элемтәсе тарихы яктыртыла. Музейда атлы элемтә белән бәйле материаллар (ямчы киеме, ат сбруясы, кыңгыраулар, кистәннәр) саклана. Инкыйлабка кадәрге документлар, хатлар, 1797, 1887 еллардагы элемтә юллары картасы, Казан губернасының телеграф картасы, морзе–телеграф аппараты, борынгы телеграф һәм телефон аппаратлары, репродукторлар, беренче совет телевизоры, Русиядә элемтә үсеше тарихын күз алдына китерергә ярдәм итүче башка экспонатлар күрсәтелә. «Карадуган авылы тарихы» бүлегендә туган якны өйрәнүгә багышланган материаллар (музей урнашкан йорт хуҗасының шәхси әйберләре, дин әһелләренең шәхси эшләре, кулъязма Коръән) күрергә була. Музейның төп фондында – 5 меңнән артык саклау берәмлеге. Күргәзмәләрнең гомуми мәйданы – 245 кв.м.