Яңадан чәчелгән игеннәр өчен дәү­ләттән ярдәм кайчан булачак?

Ә бит авыл хуҗалыгы өчен ел биниһая катлаулы килде. Аеруча терлек азыгын кәгазьдә – ел ярымлык запас белән, ә чынбарлыкта кыш айларына да җитәрлек итеп әзерли алмаган хуҗалык­ларга кыен булды. Ачлы-туклы сыердан ничек итеп мул сөт көтәсе? Нәтиҗәдә көндәлек керем дә чамалы гына була шул инде. Ни генә дисәләр дә, сөт сатудан ай саен 7 миллиард сумнан артык керем – техника төзәтү, ягу­лык-майлау материаллары, югары җитештерүчән орлык, ашлама һәм башка төр кирәк-яракларны вакытында булдыру мөмкинлеге бирә. Башкача язгы кыр эшләренә ничек әзерләнәсең?

– Көзге культураларны кабат чәчү дә чыгымнарны шактый арттырды. Көн саен 270 тонналап сөт җитеште­рүче Кукмара, Балтач, Әтнә, Актаныш, Арча, Саба, Мамадыш кебек район хуҗалык­лары язгы кыр эшләрен бе­ренчеләрдән булып тәмам­лады, – ди министр урынбасары. – Сөт күп җитештерүче хуҗалыклар матди кызыксындыру чараларын киңрәк кулланды.

Матди кызыксындыру дигәннән, Сарман районы хуҗалыкларында язгы кыр эшләренә өч көн саен нәтиҗә ясауның уңай тәэсире зур булган. Беренче урын өчен – 3 мең, икенче урынга – 2, өченче нәтиҗәгә ирешкән механизаторга 1 мең сум күләмендә акчалата премия бирелгән. Арча, Апас, Алексеевск, Баулы, Биектау, Тукай һәм Ютазы районнарында да үзара ярыш, матди кызыксындыру чараларын актив кулланганнар.

Ел башында Татарстан Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы белән хуҗалыклар арасында кабул ителгән килешү нигезендә 2019 елда чәчеләсе мәй­дан­нар 2 миллион 840 мең гектар булырга тиеш иде. Аның үтә­леше буенча хуҗалык­ларга дәүләт ярдәме бирү каралган. Кызганыч, Арча, Бөгелмә, Алабуга, Кама Тамагы һәм Питрәч районна­рының кайбер хуҗа­лыклары язгы кыр эшләре буенча үзләренә алган йөкләмә­ләр­не һаман да үтәп җит­кер­мәгән әле.

– Нәтиҗәләргә килгәндә, хуҗалыкларда 1 миллион 775 мең гектарда язгы культуралар, 51 мең гектар мәй­данда бөртеккә кукуруз, 128 мең гектар көнбагыш чәчел­де, 5470 гектар бә­рәң­ге һәм башка төр яшелчә утыртылды. Иң мөһиме, зур кыен­лык­ларга карамый, игенче­лә­ребез язгы кыр эшләрен башка елларга караганда да оешканрак төстә башкарып чыкты, – ди Илдус Габдрахманов.

Бүген кырларда хәйран матур булып игеннәр өл­ге­реп килә. Спас районында булганда, махсус карап йөр­дем. Көзге арышлар инде башак тутырып килә! Язгы культураларга сокланмый мөм­кин түгел. Табигать тә иген­чегә теләктәш: кояш нурлары иртәдән кичкә чак­лы иген кырларын кочагыннан чыгармый. Әмма сакланганны Ходай саклар, дигәнне дә онытырга ярамый. Әлегә иген­нәр­нең нибары 512 мең гектары – корткычларга каршы препаратлар белән, 343 мең гектары төрле авыруларга каршы химик мат­дәләр белән эшкәртелгән. Ә бит мондый һава шартларында корткычлар, кем әйт­мешли, сәгате-минуты белән баш калкытырга сәләтле.

Белгечләр, игеннәрне гер­­бицид белән эшкәрт­кән­дә, аеруча сак булырга киңәш итә. Вакытын һәм кү­ләмен ­чамаламыйча эшкәрт­кәндә, иген­нең саламы күп, ә башагы әллә ни тук булмавы да бар, диләр.

– Корткычларга каршы көрәшне яфрактан тукландыру белән бергә алып баручы хуҗалыклар күбрәк ота. Бу эшне дә озакка сузарга ярамый, – ди министр урынбасары.

Конференция барышында игенчелек турындагы сораулар белән беррәт­тән, баш­ка тармакларга кагылышлылары да бирелде. Жур­на­лист­ларны терлек азы­гы әзер­ләү барышы аеруча кызыксындыра. Илдус Габ­драх­манов ассызыклаганча, бү­ген­гә эш темплары ка­нә­гатьләнерлек түгел. Әлегә 10 мең тонна сенаж һәм 1 мең тонна печән әзерләнгән. 490 мең гектарда күпьеллык үләнне чабып аласы бар. Бу эшне дә озакка сузарга ярамый. Печән сос­тавындагы тук­лыклы мат­дә­ләр көннән-көн күбрәк кими.

Тагын бер сорау: яңадан чәчелгән игеннәр өчен дәү­ләттән ярдәм кайчан булачак?

– Хуҗалыкларда 217 мең гектарда игеннәр яңа­дан чәчелде. Килгән зыян­ның күләме 1 миллиард 600 мең сумнан арта. Тиешле документларны әзерләп, Мәскәү­гә җибәр­дек. Нә­ти­җәсен кө­тәбез, – диде министр урынбасары.

Автор: Камил Сәгъдәтшин

http://www.vatantat.ru/index.php?pg=1058