Рамазанда истәлекле көннәр.

Иң беренче - бөтен Ислам дөньясында билгеләнеп үтелә торган Фәтех Мәккә көне. Бу - Пәйгамбәребез Мөхәммәд галәйһиссәлләм үзенең сәхабәләре белән Мәккә шәһәрен кяферләрдән азат иткән һәм табыну өчен хезмәт итә торган сыннар, рәсемнәр, Кәгъбәтулладан чыгарылып, ул фәкать Аллаһка гына гыйбадәт кыла торган йортка әйләнгән көн.

Пәйгамбәребез Мөхәммәд Мостафа саләлләһү галәйһиссәлләмгә Кадер кичәсе көнне Коръән иңә баш­лады, ул аны халыкларга җиткерергә кереште. Ал­лаһ Тәгалә аны 40 яшенә хәтле сынады: намуслымы, яхшы бәндәме? Коръәнемне шушы бәндә аркылы ха­лыкларга җиткерә аламмы икән? - дип. Һәм шушы бәндәне сайлап алды. Кадер кичәсе көнне.

Коръән Га­рештан Җәбраил фәрештәгә җибәрелеп, һәм ул фәрештә аркылы Пәйгамбәребез Мөхәммәд галәйһиссәлләмгә ирештерелде. Коръән иңә башлагач, Пәйгамбәребез Мөхәммәд (с.г.в.) халыкны хак юлга, Аллаһ юлына чакыра башлагач, аның борчу-мәшәкатьләре дә артты. Бөтен байлыгы бетте, халыкны дин юлына өндәп. Үзе төрле кыерсытылуларга, кимсетелүләргә дучар булды. Аны фетнәче, әти-бабаларыбызның юлыннан яздыручы, ата-бабаларыбыздан. килгән гадәтләрне юкка чыгаручы, дип атадылар. Унике елдан соң аны туган шәһәреннән китәргә дә мәҗбүр иттеләр.

Әмма Коръәни Кәримдә Аллаһ Тәгалә әйтте:

- "Үә куль җәәәл-хәкку үә зәһәкалъ-бәәтыилү иннәл-бәәтыилә кәәнә зәһүүка" (17:81) - Ялганны без җиңелүче кылдык, хаклыкны без җиңүче кыл­дык, әлбәттә, бер көн килер, ялган җиңелер, хаклык җиңәр, - диде.

Ялган никадәр тантана итмәсен, Аллаһ юлында йөрүчеләрне нихәтле генә каһәрләмәсеннәр, ялган юл белән баручыларның җиңүләре вакытлы гына. Моңа Коръәндә Аллаһның вәгъдәсе бар. Менә шул аятькә муафыйк ул көндә, әлбәттә, хакыйкать җиңде, ялган җиңелде. Ул Рамазан аенда мөселман­нарга килде, алар, Мәккә шәһәрен тулысы белән үз кулларына алып, Кәгъбәтулланы чистартып, аны Ал­лаһ йорты иттеләр һәм Мәккә халкының күбесе шушы көнне иман китерде. Шушы көннән башлап Кәгъбәтуллада намаз укыла, шушы көннән Кәгъбәтуллада тавәф кылына, шушы тавәфнең туктаганы юк.

Менә бу безгә бик зур мисал булып тора. Беренче­се: күп теләкләребезгә Рамазан аенда ирешербез. Хак юлда булсак. Икенчесе: без ниндидер кимсетелүләргә дучар булсак, тоткан юлыбыз, ниятебез дөрес булса, әлбәттә, без җиңүчеләрдән булачакбыз, моңа Аллаһ­ның Коръәндә биргән вәгъдәсе бар.

Аллаһ йорты бул­ган Кәгъбәтулланың кяферләр кулыннан мөселман­нар кулына күчеп, Исламга хезмәт итә башлаган көне ул - Фәтех Мәккә көне. Аны бөтен Ислам дөньясы бил­геләп үтә. Һәм ул ялганның җиңелүе, хакыйкатьнең җиңү көне булып тора. Рамазан аенда, Кадер кичәсе көнне, Коръән иңә башлаган, әмма бу көнне беркем дә белми: кайсы көне ул Рамазан аеның. Беркем моннан хәбәрдар түгел. Шушы көннең фазыйләте бар.

Коръ­әндә язылган: бу көндә кылган гыйбадәт мең ай кыл­ган гыйбадәттән хәерлерәктер. Димәк, 83 ел кылган гыйбадәттән хәерлерәк. 1000 ай - ул 83 ел. Әмма бу көннең Рамазан аенда икәне билгеле. Без - мөселман­нар, шушы көннең фазыйләтен алыйк, дисәк, безгә Рамазан аеның һәр көнендә ураза тотып, намаз укып үткәрсәк,әлбәттә, шушы көннең фазыйләтенә ирешәчә­кбез.

Тагын берсе: кем Рамазанда икенде, ахшам, тәра­вихны мәчеттә укыса, бу кешегә Кадер кичәсе көнне уяу торган савабы бирелер, дигән. Шуңа күрә, мөсел­маннар икенде, ахшамны, тәравихны мәчеттә җәмәгать белән укырга тырышалар. Кадер кичәсенең кайсы көн икәнен белмәсәк тә, Рамазанда ураза тотсак, намаз укысак, тәравихны, икенде, ахшамны мәчеттә укы­сак, 83 ел гыйбадәт кылганның савабын алырбыз, иншаэ Аллаһ.

Кайбер сәхабәләр аркылы, хәдисләр аркылы килгән мәгълүматта әйтелә: Кадер кичәсе ул - Рамазан аеның соңгы ун көнлегендәге бер так көндер. Билгеләре: ул көн аяз булыр, бик артык суык, йә эссе булмас. Ул көнне кар, яңгыр яумас. Җил исмәс, тын, нурлы бу­лыр.

Рамазан аеның тәмугтан саклана торган соңгы 10 көнлегендә, гадәттә, Рамазанда кешеләр мәчетләрдә Коръән укып, Кадер кичәсен көтәләр. Безгә дә өйләре­бездә таһәрат алып, икешәр ракәгать нәфел намазла­ры, кичләрен Коръән укып утырсак, әлбәттә, савабы булыр.

Кадер кичәсе шартлы рәвештә Рамазанның 27 се көнне билгеләп үтелә. Кадер кичәсе көнне укыла тор­ган нәфел намазын төрлечә әйтәләр: бу - нәфел намаз, ирекле намаз. Ничек укысагыз да, бу - ирекле. Нәфел намазлардан соң 70 мәртәбә: "Әстәгъфируллаһ, әстәгъфируллаһ", дип әйтеп куйсак, безнең өчен бик күп са­вап бар. Уттан котылу дигән бу 10 көнлектә "Әстәгъфируллаһ"ны болай да бик күп әйтергә тиешбез. Чөнки бәндә гөнаһтан йә хатадан хали түгел, һәркайсыбызның кылган гөнаһлары бар.

Бәлки, Аллаһның шун­дый рәхмәтле мизгеле булып, безнең гөнаһларыбыз­ны гафу итәр, тәүбәләребезне кабул кылыр. Һәм Аллаһ юлына, һидәяткә шушыннан безгә юл ачыр. Шу­шыны өмет итеп "Әстәгъфируллаһ" дип әйтеп йөрсәк тә, Аллаһның биргән нигъмәтләренә шөкранә кылу йөзеннән, "Әлхәмдүлилләһү", дип әйтеп йөрсәк тә, әлбәттә, безгә савап булыр.

"Кадер кичәсе көнне ничек итеп дога кылу әйбәт була?" - дигәч, Пәйгамбәребез Мөхәммәд (с.г.в.) шушы доганы да әйтеп калдырган:

- "Әллааһүммә иннәкә гәфүввүн түхиббүльгәфвә фәгфү гәнни" - Әй, Аллаһ! Син - гафу итүче, Син гафу итәргә яратасың - гафу ит мине, гөнаһла­рымны ярлыка.

Моны өйрәнеп, дога кылсак, әлбәттә, күп савап булыр. Бу - Пәйгамбәребезнең хатыны Гайшәгә өйрәтеп калдырган догасы. Татарча: "Йа, Раббым, ярлыка мине, әлбәттә, Син зур ярлыкаучыдыр", дигән мәгънә бирә. Һәм Аллаһтан ярлыкау сорап та­тарча тагын: "Йа, Раббым, барлык гөнаһларымнан ярлыка, гөнаһларыбыздан ярлыка", дип йөрсәк тә әйбәт. "Фәгфүгәннә", дисәк - "безне ярлыка" була, "фәгфүгәнни", дисәк, "мине ярлыка" була.

Менә шу­лай итеп, безне ярлыка, балаларымны ярлыка, дип әйтсәк, әлбәттә, без саваплырак булабыз. Чөнки Пәйгамбәребез Мөхәммәднең (с.г.в.) бер хәдисе бар: "Мөселман - мөселман булмас шуңа кадәр, үзенә теләгәнне башкаларга да теләгәнгә кадәр". Без үзебе­знең генә ярлыкануыбызны түгел, барлык мөселман­нар өчен дә ярлыкануны сорарга тиешбез. Шуңа күрә: "фәгфүгәннә", дип укысак, дөресрәк буладыр.

Кадер кичәсе көнне Җәбраил фәрештә бөтен фәрештәләр белән Җир йөзенә иңәр, дигән. Пәйгамбәребез Мөхәммәд галәйһиссәлләмнең җаны Җир йөзенә ки­леп, һәркемгә сәлам биреп йөрер. Моны кайвакыт гади генә итеп күз алдына китерәләр: ничек инде ул һәр мөселманга кереп, сәлам биреп чыга алсын? - дип. Аллаһның кодрәте киң, фәрештәнең кодрәте киң, ул берьюлы бөтен кеше белән исәнләшә ала, берьюлы бөтен кешегә сәлам дә бирә ала. Һәм фәрештәнең сәлам бирүен мөселманнар тояр. Аларның тәннәрендә бер рәхәтлек сизелер.

Кайсы өй эчендә эт булса, бу йор­тларга Җәбраил фәрештә Кадер кичәсе көнне дә кермәс, һәм аракы эчеп утыручы булса, әти-әнисен рәнҗетү­че булса, бик көчле дөмберле музыка булса, фәрештәләр бу әдәмнәргә сәлам бирмәсләр.

Без шушындый сәгадәтле-бәхетле көннәрдә яши­без икән, Рамазанның соңгы 10 көнлегендә дә яшәргә Аллаһ Тәгалә безгә насыйп иткән икән, без инде бу көннәрне кемгәдер ачу саклап, кемнәрнеңдер гайбәтен сатып, кемнәрнедер сөйләп, күңелсез итеп үткәрергә кирәк түгел. Ачуыбызны эчкә алып, дошманнарны гафу итеп, сабырлык күрсәтеп, түземлек күрсәтеп, бер­беребезгә бәхиллек биреп, әти-әниләребезне, балалар­ны сөендереп, шушы 10 көнлекне һәм гомеребезнең калган юлын матур итеп үткәрергә тиешбез.

Шушыны без гадәт итеп алыйк! Рамазанның бу соңгы 10 көнлеге үтеп киткәч, Гает көне була. Гает намазы балигъ яшенә җиткән, кул-аягы исән, күзе күргән ир-атларга - вәҗиб. Белә торып үтәлми калса, гөнаһ саналыр. Сабыйлар, хатын-кызлар бу намазга килсәләр, савап бар, килмәсәләр гөнаһ булмас.

Һәр халыкның аерым билгеләре бар. Татар хал­кының бер билгесе - түбәтәй кию. Әгәр үзеңне татар милләтеннән дип саныйсың икән, оялма, түбәтәй ки. Син үзеңнең татар улы икәнеңне күрсәтәсең.

Иманның билгесе - намаз. Син үзеңне, Аллаһка ышанам, дип саныйсың икән, иманлы кеше булсаң, намаз укырга, сәҗдә кылырга тиешсең. Безгә көн дә биш вакыт намаз фарыз, гает намазы - вәҗиб. Әгәр кеше ике гает намазына килеп, сәҗдәгә баш ия дә ал­мый икән, аны иманлы кеше дияргә буламы икән?

Без андый кешене җеназа укып күмәргә тиешме икән? Үзебезнең мөселманлыктан без оялырга тиеш түгел. Без горурланып мәчетләргә барырга тиеш. Ал­лаһның рәхмәте шушы мәчетләр булыр, дип бер 5-10 ел элек әйтсәләр, моңа беркем ышанмас иде. Менә бу: ялган җиңеләчәк, хаклык җиңәчәк, дигән аятькә муа­фыйк бер дәлил.

Һәм шушыннан соң да Аллаһ Тәгалә "Бәни Исраил" сүрәсендә әйтә: - Бетте, өзелде, дигән җирдән Мин Ислам динен күтәрермен, - ди, -хәтта кя­ферлар кулы белән мәчетләр аякка басар, - ди. - Шу­шыннан соң да гыйбрәт алмаган мөселман кавемнәр­нең Җир йөзендә яшәргә хакы бармы? - ди. - Мин аларны залим кешеләр җибәреп юк иттерермен, - ди. Безгә Аллаһ Тәгаләнең рәхмәте килгән икән, юкка чыгарылган мәчетләребез аякка баскан икән, намаз­лар укыла икән, Рамазан айларында тәравихлар дә укыла икән, әлбәттә, без үзебезнең мөселман икәне­безне онытмыйча, Аллаһ Тәгалә рәхмәтенә шөкранә кыла белергә тиешбез.

Ислам дине шулкадәр хак дин ки, ул беркайчан да кешене эштән тыймый, хезмәттән тыймый. Хезмәтне гыйбадәт дип атый. Гает көнне дә эш эшләү гөнаһ түгел. Хөкүмәт безгә Корбан гаете көнен ял көне итеп билгеләде. Аллаһ Тәгалә каршын­дагы вазифаларыбызны үтәр өчен бирде ул аны. Гает намазы урынына эш эшләү - хәрам. Әмма Гает нама­зын үтәдең икән - рәхәтләнеп эшлә.

Без әлегә сау-сәламәт икән, гает намазларыбызны укып, бурычларыбызны үтәргә тиешбез. Без үлгәч, авыл халкы безгә тыныч күңел белән җеназа укыр­лык булсын, чөнки Гает намазына барырга да үзендә көч таба алмаган кешене ничек аны мөселман дип була.

Гает көнебез иртәнге намаз уку белән башлана. Ан­нары Коръән укып, гает садакалары тапшыргач, гает садакаларына, фитыр садакаларына Коръән укып дога кылгач, гает вәгазе сөйләнеп, гает намазы укылыр.

Балигъ яшенә җиткән, күзе күргән, аягы йөргән, үз акылында булган барлык ирләргә дә гает намазы вәҗиб.

Аллаһ Раббыбыз Коръәнн Кәримдә әйтә: "Сез бер эшне үзегезгә хәерле эштән санарсыз, хакыйкатьтә ул сезнең өчен хәерсез эштер, бер эшне хәерсездән санар­сыз, хакыйкатьтә ул хәерле эштер", - ди.

Кайбер кешеләр: гает намазы укыганчы нәрсәдер эшлим мин, каядыр барам, нәрсәдер кырам, дип уйлый икән, бу кешеләр - зур ялгышуда, зур адашуда. Бу эшләгән эш белән бәракәт артмый. Гает намазыннан кайткач, эшли башла рәхәтләнеп, беркемнән бернин­ди сүз юк. Аллаһ Тәгалә тарафыннан да, бәндәләрдән дә өстеңдә гөнаһ юк. Әмма гает вакытында эш эшлим дә, малым арта, дип уйлыйлар икән - саташалар. Бу -хәрам. Моны аңлап китәргә кирәк. Бу - Аллаһ Тәгалә таләбе. Хак Тәгалә безгә намаз укуны фарыз итте, аны дөнья шөгыленә алыштырабыз икән, моның өчен ахирәттә газап булыр.

Тән керен мунчада юа алабыз, ә җаннарыбызны Рамазан аенда чистартабыз. Рамазаннан соң - Гает. Сөенеч бу. Чөнки безнең гөнаһларыбыз ярлыкана тор­ган көн. Догалар кабул була торган көн.

Гает гөселләре коенып, юынып, икенче көнне Аллаһны зурлар өчен, без шушында җыелырга тиеш. Бу - безнең Аллаһ Тәгалә каршында изге бурычыбыз. Иртәнге намаз - фарыз, гает намазы - вәҗиб. Без ике­сен дә үтәргә тиеш. Аллаһ Тәгалә хәерле сәламәтлек бирсен барчабызга да.

Рамазан ае беткәч, Шәүвәл ае башлана. Шәүвәл аенда 6 көн ураза тоту гаять тә саваплы. Кемнәрдер авырып, уразаларын калдырган икән, аларга гает көненнән соң ук уразаларын тотып бетерү мәслихәт. Шәүвәл уразасына керсәк, бик күркәм эш була.

Шәүвәл уразасы тоткан кеше дөньядан җәннәтле булып үтәр, дигән сүзләр дә бар. Гает көнне садәка бирү - сөннәт. Нәфел түгел. Гает көнне бер-берегезгә бүләкләр бирешсәгез, сез бер сөннәт эш эшләгән була­сыз.

Ураза гаетенә без берәр татлы ризык белән авыз ачып килергә тиеш. Ә Корбан гаетендә без гает узган­чы ураза булабыз, аннан соң гына ризык кабабыз. Моны белеп торыгыз.