Мәгариф һәм әхлак

Әхлакый тәрбия дигәндә, без бай рухи сыйфатлар, этик нормалар булдыру һәм үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен төшендерү максатыннан, яшь буынга тәэсир итүне аңлыйбыз.

Әхлак тәрбиясенең төп урыны – гаилә. Ата-ананың шәхси үрнәге, йогынтылы сүзе, ягымлы һәм таләпчән мөгамәләсе тәрбиянең нигезен тәшкил итә. Ни кызганыч, хәзер күп гаиләләрдә нәкъ шулар җитешми. Ата-аналарның күбесе «дөнья куа», баласын кешедән ким-хур булмаслык итеп киендерергә, тукландырырга тырыша. Шуңа күрә аларның тәрбия белән шөгыльләнергә вакыты да калмый.

Әхлак тәрбиясе процессында укытучы-тәрбиячеләрнең роле зур. Алар тиешле шартларны тудыра, эшне оештыра, балаларның укуы, хезмәте, ялы, уены һәм һәртөрле эшчәнлеге дәвамында әхлак мөнәсәбәтләрен тиешле якка юнәлтә.

Әхлак тәрбиясе бирүнең төп бурычлары укучы балада әхлак тәҗрибәсе тудырудан гыйбарәт. Яхшыны яманнан, яманны яхшыдан аера белү сыйфатлары кешедә яшьтән үк тәрбияләнә. Ул аларны көндәлек тормышы, эше, эшчәнлеге, башкаларга мөнәсәбәте белән ныгыта гына бара. Балачакта барлыкка килгән әхлак нормалары кешене гомер буена озата бара. Бөек галимебез Ризаэтдин Фәхретдин сүзләре белән әйтсәк, «Бала чакта алынган тәрбияне соңыннан бөтен дөнья халкы да үзгәртә алмас».

Мәктәпләрдә әхлак тәрбиясе бирүдә безнең районыбыз алдынгы урыннарда тора. Һәр авыл мәктәбендә, гимназияләрдә әхлак түгәрәкләре алып барыла. Мин сентябрьдән Норма урта мәктәбендә әлеге түгәрәкне үткәрәм. Шуны әйтәсем килә, 4 ай уку дәверендә балалар бик күп мәгълүмат алдылар, алар бик теләп әхлак түгәрәгенә йөриләр, үзләрен кызыксындырган сорауларга җаваплар эзлиләр, төрле ситуацияләрдән дәресләр чыгаралар. Ә алар иң яратканы – авыл мәчетләренә экскурсия. Без инде 3 класс белән Норма мәчетендә кунак булып кайттык. Чын мәгънәсендә кунак булдык, мәчеттә эшләүче имамыбыз Алмаз хәзрәт, Рифхат абыйның матур үтемле вәгазьләре, пешекче апаларыбызның тәмле ризыклары, ачык йөзләре, мәчетебездән бөркелеп торган нур балалар күңелендә бик озак сакланачак. Шушы биргән гыйлемнәре, балаларга карата игътибарлары өчен без Норма мәчете мәхәлләсенә бик рәхмәтлебез. Әле мондый очрашуларны белеп, Кариле мәчете дә безне кунакка чакырды. Иншәә Аллаһ Кариле мәчетенә дә экскурсиябезне башларбыз дип торабыз. Башка авыл мәктәпләрендәге әхлак укытучыларына да шуны әйтәсе килә, мондый экскурсияләрне үткәрегез, мәчетләргә балаларны алып барыгыз, чыннан да, мәчетләребездә балаларыбызны шатланып каршы алалар, аларны анда көтәләр. Мәктәп белән мәчет бергә эшләсә генә уңай нәтиҗәгә ирешеп булачак.

Лилия Бадихова,

өстәмә белем бирү педагогы