Ришвәт биргән өчен җаваплылык

Россия Федерациясе Җинаять кодексының 291 маддәсе нигезендә, халыкара иҗтимагый оешманың вазифаи затына, чит ил вазифаи затына ришвәт бирү өчен җинаять җаваплылыгы шәхсән яки арадашчы аша (шул исәптән, вазифаи зат күрсәтмәсе буенча ришвәт башка физик яки юридик затка тапшырылганда) башлана.
Ришвәт бирүнең объектив ягы альтернатив мөмкин булган вариантларны күздә тота:
— шәхси вазифаи затка ришвәт бирү;
— ришвәтне вазифаи затның туганнарына яки якыннарына аның ризалыгы белән яки аңа каршы килмәсә, тапшыру;
— ришвәтне арадашчыга тапшыру, аннан соң ришвәтне вазифаи затка, аның туганнарына яки якыннарына тапшыру;
— вазифаи зат күрсәтмәсе буенча теләсә кайсы башка физик яки юридик затка ришвәт бирү.
Ришвәтнең предметы булып акча, кыйммәтле кәгазьләр, түләүсез күрсәтелә торган матди кыйммәтләр, түләнми торган хезмәтләр, шулай ук милеккә хокук бирүче ташламалар (төзелеш, ремонт эшләре башкару; шифаханә яки туристик юлламалар, юл йөрү билетлары бирү; ташламалы шартларда ссудалар яки кредитлар бирү) булырга мөмкин.
Җинаять составының квалификация билгеләре булып, алар булганда катгыйрак җәза каралган:
— зур күләмдә ришвәт бирү;
— законсыз гамәл (эшсезлек) өчен ришвәт бирү;
— алдан килешү буенча кешеләр төркеме яки оешкан төркем;
— зур күләмдә ришвәт бирү;
— аеруча зур күләмдә ришвәт бирү;
Ришвәтнең зур күләме дип акча суммасы, кыйммәтле кәгазьләр, башка милек, милек характерындагы хезмәтләр, егерме биш мең сумнан артык башка милек хокуклары, йөз илле мең сумнан артык зур күләмдә ришвәт, аеруча зур күләмдә — бер миллион сумнан артык ришвәт таныла.
Әлеге җинаять өчен 15 елга кадәр иректән мәхрүм итү рәвешендә максималь җәза билгеләнгән. Бу маддәне санкцияләү төп җәзаның альтернатив төре буларак 4 млн. сумга кадәр штрафны күздә тота (шулай ук 4 елга кадәрге чорда хөкем ителгән кешенең хезмәт хакы яки башка кереме күләмендә яки 90 тапкыр ришвәт суммасы күләмендә). Өстәмә җәза буларак, билгеле бер вазифаларны биләү яки 10 елга кадәр билгеле бер эшчәнлек белән шөгыльләнү хокукыннан мәхрүм итү һәм 70 тапкыр ришвәт суммасы күләмендә штраф каралган.
Россия Федерациясе Җинаять Кодексының 291 маддәсенә искәрмәгә ярак-лы рәвештә, ришвәт биргән кеше, әгәр ул җинаятьне ачуга һәм (яки) тикшерүгә актив ярдәм иткән һәм аңа карата вазифаи зат тарафыннан ришвәт алу булган булса, яки җинаять кылганнан соң кеше үз теләге белән җинаять эше кузгатырга хокуклы органга хәбәр иткән булса, җинаять җаваплылыгыннан азат ителә.

Ләйсән Абдуллина,
ТР Дәүләт алкоголь инспекциясенең Арча территориаль органының бүлек җитәкчесе