Безнең карьер

Безнең Арбаш авылының таш чыгару карьеры турында ишеткәнегез бармы сезнең? Безнең өй каршында гына ул, кул сузымында, тау өстендә зифа каеннар артына яшеренгән. Анда менсәң бөтенләй икенче дөньяга килеп эләккән кебек буласың, фантастик дөньяга. Әллә нинди күз күрмәгән корылмалар анда, тимер-томыр өемнәре, күзләрне камаштыра торган аклык.

1984 елда, авылы-бызның иң биек ноктасы булган тау өстендә таш карьеры ачылгач, 30 елга житәрлек таш катламы тапканнар икән дип сөйләшкәннәр иде авыл агайлары, инде килеп 2025 ел, әле карьер тавының бер жире дә кимемәде, элек ничек биек булса, әле дә шул көе горур утыра! Шул тау өстенә менсәң, Арбаш авылы уч төбендәге кебек күренеп әллә кайдагы ерак басулар, «Әби патша» юллары (Себер юлы) аермачык шәйләнә. Әйе, әйе, ялгыш язмыйм, безнең авыл кырыеннан Себер юлы үтеп, әле узган гасырның 77-78 елларында ул юлдан Арча-Ватан автобусы Балтачка кермичә, турыдан гына кайтып-китеп йөри иде. Без яшь чакта ул таш җәелгән юл урыны-урыны белән бик яхшы сакланган булып, хәзер аны чирәм каплап алган инде. 

Карьер ачылган вакытта безнең авылдан, күрше авыллардан менеп эшләп йөри дә башлаганнар иде ир-егетләр, ләкин язгы-көзге пычракта, кышкы бураннарда юл өзеклеге, тауның биек булуы сәбәп булдымы, туктадылар анда менеп эшләүдән. Хәзер анда Ушма, Югары Ушма авылларыннан килеп эшлиләр, ул яктан күтәртелгән юлы бар. 

Елның нинди фасылы булуга карамастан, иртәнге сәгать 6да эш башланып, кич булганчы, эш туктамый карьерда. Бары тик кышның зәмһәрир суык-лары булганда гына бераз тын тора тау башы. Тимер дә төймиләр, таш та тәгәрәтмиләр. Теге котсыз машиналарны кабыза алмыйлар ахыры суыкта. 
Баштагы елларда аннан килгән тавышларга ияләнә алмый җәфа чиктек без. Адәм баласы ияләнә бит ул, диңгез шавына да, самолёт тавышына да, поезд тәгәрмәчләренең рельсларга бәрелеп шакылдавына да. Хәзер әллә бар ул тавыш, әллә юк, ияләндек, бишек җыры кебек ул безгә. 

Иртәнге сәгать 6. Ниндидер чинау тавышлар чыгарып, таш иләү станогын кабыздылар. Тимер төйгән тавышлар ишетелде, ул да булмады шалтыр-шолтыр таш иләгән тавышлар ишетелде. Көчле үзбушаткыч трактор дөңгерт итеп таш бушатты, куәтле «КамАЗ» машинасы үкертеп юлга кузгалды. 
Җәйге сезонда көненә 900әр мең тонна таш озатыла икән карьердан. Үзебезнең районнан гына түгел, чит төбәкләрдән, күрше Мари Ил, Чувашия-дән кадәр киләләр икән бирегә ташка. 

Безнең Арбаш карьерыннан чыгарылган таш республикабыз киңлекләрендә таралып, халыкны яхшы юллар белән сөендерүен дәвам итсен. Юллар-юллар авыр булса булсын, тик соңгысы гына булмасын!!!

Ләйсән Әхмәтшина,
Арбаш авылы